Een houten snijplank kan een flinke investering zijn. Je wil ‘m zo lang mogelijk mooi houden. Dat kan, als je met de volgende tips rekening houdt en de juiste olie gebruikt.
Waarom olie voor houten snijplanken?
Snijplanken kunnen een leven lang meegaan, als je ze regelmatig onderhoudt. Voor de meeste snijplanken betekent dit: geen agressieve schoonmaakmiddelen en regelmatig insmeren met een laagje olie. Olie zorgt voor een beschermlaag, vooral bij snijplanken die je regelmatig moet reinigen. Snijplanken hebben heel wat te verduren: ze komen steeds in contact met voedsel, je steekt ze regelmatig onder de kraan en door de temperatuurverschillen is er telkens sprake van uitzetten en inkrimpen.
Olie dringt in het hout en voorkomt dat water kan binnendringen, maar tegelijk zorgt het ervoor dat hout kan blijven ademen. Daardoor gaat je snijplank langer mee. Olie is gemakkelijk aan te brengen, waardoor het onderhoud van je houten snijplank erg simpel is. Omdat olie een natuurproduct is, loop je geen risico op het inslikken van giftige stoffen. Het is daarom een betere oplossing dan kunstmatige coatings en middeltjes waarmee je je snijplank zou kunnen beschermen.
Olie zorgt voor een afstotend laagje
Olie zorgt voor een beschermlaag op het hout, maar maakt het niet compleet ondoordringbaar. Het zorgt ervoor dat je het oppervlak regelmatig met warm water kunt schoonmaken, zonder dat het hout uitdroogt. Droog hout absorbeert te veel vloeistoffen, zoals sappen van vlees, wat uiteindelijk onhygiënisch is. Olie voorkomt ook dat er barsten in het houd kunnen ontstaan. Je zult daarvoor het hout regelmatig moeten insmeren. Maar welke olie gebruik je dan?
Kies de beste olie voor jouw snijplank
Er zijn honderden oliesoorten die je op je snijplank zou kunnen smeren, maar niet allemaal zijn ze geschikt. Olijfolie wordt na verloop van tijd ranzig, als het wordt blootgesteld aan de lucht. Hetzelfde geldt voor maisolie. Uiteraard gebruik je ook geen smeerolie voor fietskettingen en piepende scharnieren. Maar wat dan wel? Hieronder de beste oliesoorten voor jouw snijplank.
1. Walnootolie en lijnzaadolie
Deze oliesoorten worden al eeuwen gebruikt. Ze leveren een duurzame beschermlaag op voor de houten snijplank en geven ook nog een mooie natuurlijke tint. Lijnzaadolie (of kortweg lijnolie) wordt veel gebruikt voor het conserveren van ongeverfd hout. Dit komt omdat de olie uithardt: het versterkt de houten vezels als het opdroogt. Er zijn twee soorten: rauw en gekookt. Rauwe lijnolie hardt minder snel uit, terwijl gekookte lijnolie extra metaalzouten heeft die het uitharden (polymeriseren) versnellen.
Door de warmbruine kleur van de olie krijgt de snijplank een warmere uitstraling. In de loop van de tijd wordt de kleur steeds donkerder, vooral als het hout vaak blootstaat aan zonlicht. Zowel walnootolie als lijnzaadolie zijn relatief goedkoop, maar je moet wel meerdere lagen aanbrengen voor een goede beschermlaag. Kook je regelmatig voor mensen met een notenallergie, dan kun je beter niet voor walnootolie kiezen.
2. Minerale olie
Minerale olie is een geurloos bijproduct van petroleum. Het is veilig om te consumeren en wordt vaak in de voedingsindustrie gebruikt als smeermiddel. Grootste pluspunt is dat deze olie niet in kwaliteit achteruit gaat in de loop van de tijd, terwijl lijnolie wel in kwaliteit achteruit gaat (vandaar dat lijnolie vaak wordt verkocht in donkere flessen). Minerale olie moet je regelmatig opnieuw aanbrengen. Kenmerken is ook dat de olie niet opdroogt, waardoor je niet het verhardende effect krijgt wat je bij walnotenolie en lijnzaadolie wel hebt. Omdat minerale olie transparant en kleurloos is houdt de snijplank de originele kleur. De olielaag voelt ook niet vettig aan.
3. Bijenwas
Een ander natuurmiddel is bijenwas of een combinatie van was met olie. Was zal ook niet opdrogen, maar geeft wel een goede beschermlaag. Zo sterk zelfs, dat er geen weg meer terug is als de plank een waslaagje heeft gekregen. Je kunt het niet meer definitief verwijderen. Wel zou je een waslaagje over olie kunnen aanbrengen. Was is dan ook een ideale buitenlaag voor het onderhoud van een snijplank.
Snijplank schuren
Voordat je een olie- of waslaag kunt aanbrengen zul je eerst het oppervlak van de snijplank moeten voorbereiden. Bij een ruig oppervlak zul je eerst moeten gaan schuren, zodat krassen en andere oneffenheden verdwijnen. Schuur in de richting van de houtnerf, zodat de schuurbewegingen het minst zichtbaar zijn. Kies daarbij de juiste ruwheid van het schuurpapier: van ruw naar steeds fijner. Hoe hoger het getal, hoe fijner het schuurpapier. Bij schuurpapier met de opdruk 120 of 240 heb je met een fijne korrel te maken. Je kunt schuren met de hand doen of met een schuurmachientje.
Je hoeft niet alle krassen en sneden weg te schuren; het robuuste uiterlijk is juist wat een houten snijplank zo aantrekkelijk maakt!
Insmeren van de snijplank met olie
Is de snijplank gereed om te worden ingesmeerd, dan giet je wat olie op de plank en veeg je het uit met een pluisvrije doek. Laat de olie intrekken en wrijf na 15 tot 20 minuten de olie nog eens goed uit. De snijplank moet nu niet meer vettig aanvoelen. Bij minerale olie kun je de plank enkele uren laten liggen en pas daarna uitwrijven.
Smeer de plank ongeveer drie keer in met olie. Bij walnoot- en lijnzaadolie kun je twee keer extra inspireren, om te zorgen voor een betere beschermlaag. Dit doe je verspreid over meerdere dagen.
Opnieuw insmeren hoeft alleen als de snijplank er na een aantal maanden droog uitziet. Een goed ezelsbruggetje is dat je na vier dagen opnieuw insmeert, daarna na vier weken, na vier maanden en
vervolgens elke vier jaar.
Houten snijplanken vind je hier. Olie en bijenwas vind je in de supermarkt. Je kunt ook speciale olie voor snijplanken kopen (ca. €10 per fles).